Derviši u Beogradu: Put šejha od Libana, preko Sirije i Novog Pazara do Voždovca

BBC na srpskom objavio je reportažu o dervišima na Balkanu, koju prenosimo u cijelosti:

Za susret sa dervišima u Beogradu najbolje je krenuti od Dorćola, gdje se nalazi jedina preostala Bajrakli džamija i Šejh Mustafino turbe.

Ti objekti, a odnedavno i jedna kuća na Voždovcu, važne su tačke za upoznavanje ovdašnjih duhovnika u islamu.

Sve njih, uz pijesak Bliskog istoka spaja životna priča jednog Arapina.

„Ja sam ovdje u Beogradu uspio da budem musliman, hodža, šejh i da imam porodicu i posao, bez ikakvih problema zbog toga što sam to što jesam.

„Imao sam problema kad prekršim zakon, ali nisam imao problema s ljudima zato što sam stranac, Arapin ili musliman, naprotiv”, kaže Mohamad Naser za BBC na srpskom.

On je jesenas u beogradskom naselju Dušanovac otvorio tekiju – mjesto gdje se derviši okupljaju, a on im je šejh ili vođa.

Nas po snijegu dočekuje s osmijehom u uskoj ulici, načičkanoj niskim kućama i udžericama, u objektu preuređenom za vjerske potrebe.

Nije mu bilo teško da se uklopi u Srbiji, kaže.

„Uvijek imam osmijeh na licu gdje god se pojavim, primaju me srdačno i na šalteru, smijem se, šalim.

„Ljudima je zanimljiv način na koji, kao stranac, govorim srpski i zašto sam došao baš u Srbiju”, kaže Naser koji već 10 godina živi u Srbiji.

Ovaj Libanac je bio i jedan od domaćina kada su u Beogradu 2019. derviši sa Kosova bili u posjeti Šejh Mustafinom turbetu – kulturno istorijskom spomeniku u centru srpske prijestonice, mauzoleju na koji se malo obraća pažnja.

Moderni derviš s Youtubea
Dok nije dobro savladao jezik, nije mnogo ni pričao o sufizmu – derviškom učenju u Srbiji.

„Biti derviš u Beogradu je teže nego biti musliman.

„Kad ste musliman, imate manje briga i manje potrebe za objašnjenjem”, kaže on.

Da je počeo ranije sa propovijedanjem, smatra da ga ljudi ne bi prihvatili i mislili bi da je sektaš.

„Ovako su me primili kao hodžu, arapskog profesora islamskih nauka i arapskog jezika, iz učene porodice.

„Dosta hodža iz Srbije su učenici mog oca u Libanu, tako da znaju moje porijeklo i to mi je bila olakšica za ulazak u društvo”, ističe Naser.

Na sebi ima ogrtač i specifičnu kapu na glavi, koje skida kad ide napolje.

Prije nekoliko mjeseci, dobio je srpsko državljanstvo.

„Tad mi je sve postalo lakše i počeo sam da pravim objekat i pozivam ljude na sufizam”, kaže on.

Kupio je trošnu kućicu na Dušanovcu, u opštini Voždovac, i registrovao je nevladinu organizaciju Horizonti.

Kako kaže, od pomoći dobrotvora preko interneta sagradio je novi objekat na dva sprata i zvanično je upisao kao zadužbinu – Vakuf islami.

Riječ vakuf znači zadužbina.

Zvanično su otvoreni 16. oktobra 2021.

Spolja djeluje kao i ostale u komšijske kuće, razlikuje se unutra.

Na spratu je jedna prostorija, postavljena tepisima, na čijem najdaljem zidu su police sa knjigama, a u prizemlju je studio, radni sto i tabla na kojoj piše dok drži predavanja i online časove.

Tu se okuplja petnaestak beogradskih derviša – na zikru, kojima je on učitelj – šejh.

Trenutno pravi mrežu tekija iz različitih gradova, a planira i da osnuje online medresu.

„Ponekad se šale sa mnom, kažu ti si mnogo moderan derviš”, nasmije se.

Kao šejh – derviški učitelj ima i Youtube kanal na srpskom, na kom ima više hiljada pratilaca i gdje objavljuje video snimke o vjerskim pitanjima, kao i lekcije arapskog jezika.

Od prevođenja i zarađuje.

Čitanje srpskog za 24 sata
Kako kaže, posle 24 sata boravka u Srbiji, naučio je da ga čita i piše.

Stigao je na aerodrom predveče, prijatelji su ga čekali i iste večeri stigao je kod njih u Suboticu.

„Sutradan sam izašao iz džamije, sam sam krenuo ka centru i ušao u knjižaru i vidio sam piše rječnik za arapski jezik i rječnik za srpski.

„Našao sam i jednu knjigu za učenje arapskog, ona je pisana na srpskom, a ima objašnjenja arapskog”, objašnjava kako je izveo nesvakidašnji jezički poduhvat.

Kupio je te knjige, nekoliko sveski i olovke i sjeo na klupu u parku da „nešto uhvati i razumije”.

„Gledam one knjige i pokušavam nešto da shvatim, tad dolazi jedan momak i sjeda pored mene.

„Pita me je li slobodno, ja nisam znao šta mi je rekao”, kaže uz osmijeh.

Na engleskom se sporazumiju i Naser mu kaže da je Arapin iz Libana.

Neobičnim spletom okolnosti, taj momak iz Subotice znao je malo arapskog, iako živi u Njemačkoj.

„Tamo se družio s Arapima i znao je malo”, prepričava Naser.

Subotičaninu je zapalo za oko što neko ko je sinoć došao u Srbiju, već nosi rječnike.

„On me pita ‘hoćeš da te učim da čitaš srpski, on je lak za učenje’, rekoh ‘hoću'”, navodi Naser.

Njegov maternji arapski je težak i za pisanje i za govor, kaže ovaj profesor arapskog jezika koji danas drži časove srpskog Arapima i arapskog Srbima.

Čovjek iz Subotice otkrio mu je „trik” kako da nauči latinicu.

Dobar dio slova latinice bili su mu poznati iz francuskog i engleskog koje je učio u školi, njih 15.

„Samoglasnici su isti kao u francuskom a, e, i, o, u, r, to je 21 i još je trebalo devet slova da naučim.

„To sam uradio za 10 minuta i tako sam naučio da čitam”, kaže Naser.

Liban – mala zemlja sa 18 religija
Ovaj 41-godišnjak rođen je u arapskoj zemlji na istoku Mediterana, gdje na malom prostoru u miru živi veliki broj vjernika različitih religija.

Južni susjed Libana je Izrael, a sa istoka ih okružuje daleko prostranija Sirija.

Imaju 18 različitih religija, zakonski zaštićenih.

Na sedam puta manjoj teritoriji od Srbije, u Libanu živi približno isti broj stanovnika – između šest i sedam miliona.

„Kao bubanj – mala je, ali daleko se čuje”, kaže uz osmijeh Naser.

To objašnjava činjenicom da imaju veliku dijasporu: po nekim procjenama, 15 miliona Libanaca živi van domovine.

Otac mu je profesor, doktor islamskih nauka i glavni imam u gradu sa milion i po stanovnika – Šahadi.

„Moj otac ima zadužbinu, medresu i on je, u isto vrijeme, kao glavni imam, i šejh jednog tarikata.

„On je predavao (šerijatsko) nasljedno pravo i često su mu sudije bili učenici, dolazili su kod njega uveče i ja sam odrastao u takvom okruženju”, navodi sufija.

Iako pripadnost sufizmu nije nasljedna, Mohamedu je odrastanje u takvoj porodici umnogome odredilo put.

Imali su veliku kućnu biblioteku, a u očevoj medresi, muslimanskoj školi, imaju oko 600 učenika.

Medresa traje šest godina, nivo je srednje škole i on ju je pohađao.

Tokom tog perioda, četiri godine je proveo u Damasku, u susjednoj Siriji.

I tamo je, kao i u većini arapskih zemalja, u zvaničnoj upotrebi književni arapski jezik – u školama, medijima, kao i molitvi, iako postoje dijalekti u običnom govoru.

Arapski jezik i islam neraskidivo povezani
Paralelno je završio i jezičku gimnaziju.

„Volim književnost i trudim se kad pričam srpski da ne griješim u padežima”, kaže na odličnom srpskom, gdje se samo uočava mekše izgovaranje nekih slova, poput č i dž.

Prethodno je diplomirao na dva fakulteta u Libanu – na Fakultetu islamskih nauka i na Fakultetu za arapski jezik i književnost.

„Postoji u islamu velika veza između arapskog jezika i šerijata, kao vjere.

„Učenjaci kažu da je trećina šerijatskih propisa bazirana na gramatici arapskog jezika, bez toga ne može da funkcioniše vjera”, objašnjava lingvista i imam.

Muslimani širom svijeta, pa i na Balkanu, sve molitve izgovaraju na arapskom, pa je neophodno da ga bar donekle razumiju.

Muslimanska sveta Knjiga Kur'an je pisana na arapskom.

„Zato mi, Arapi, imamo veliko poštovanje i milost prema muslimanima nearapima, jer znamo koliko se oni muče, trude, koliko je njima to teško da praktikuju vjeru na arapskom.