Na mjestu BKC-a u Sarajevu nekad bila sinagoga. Evo ko ju je srušio

Ideja o izgradnji najvećeg Jevrejskog hrama na Balkanu se rodila 1923. godine, zbog potreba lokalnog stanovništva, jer je kapacitet jevrejske sinagoge mogao da primi samo jednu petinu tadašnje populacije vjernika.

Iste godine, konstituisan je odbor za izgradnju hrama, na čijem čelu je bio Avram Majer Altarac.

Naredne godine, Jevrejska općina kupuje zemljište za gradnju templa u iznosu od 100 000 švicarskih franaka. 1926. je postavljen kamen temeljac i započeti su radovi, da bi se objekat u konačnici završio 1930. godine.

0 R

Izgled ove monumentalne građevine je ideja arhitekte Rudolfa Lubinskog, koji je projektovao u maorskom stilu, oslanjajući se na forme 14. I 16. stoljeća, kada je ovaj stil doživio svoj najveći procvat.

Dimenzije hrama su iznosile 100 × 30 metara i mogao je da primi do 1000 vjernika, dok je kupola koja je krasila vrh ovog objekta, bila oslonjena na 28 betonskih stubova, također ukrašenih u maorskom stilu.

1941. godine, nacistička vlada vrši progon jevrejskog stanovništva, pljačkanje imovine i uništavanje svih tekovina kulture koja je stoljećima harmonično koegzistiral sa ostalim kulturama u Bosni i Hercegovini, pa tako i ovaj objekat biva uništen i oskrvnanjen na najgori mogući način.

1965. godine arhitekta Ivan Štraus dobija zadatak da obnovi stari templ i prilagodi ga trenutnim potrebama grada, jer ga je po završetku rata, Jevrejska općina poklonila gradu Sarajevu.

Štraus na mjestu hrama podiže radnički univerzitet „Đura Đaković“, te u saradnji sa najvišim državnim organima, kreira salu sa najboljom akustikom na prostoru bivše Jugoslavije.

Dvorana kapaciteta 854 sjedećih mjesta je obložena posebnim drvetom iz Australije, za koje danas kažu da nema cijenu, te podiže plafon kako bi se akustičnost prostora dovela do maksimuma.

1993. godine, u jeku novih agresija i napada na ovu zemlju, centar se simbolično preimenuje u Bosanski kulturni centar, popularniji kao BKC, i taj naziv zadržava sve do aprila 2015.godine, kada se ujedinjuje sa još dvije institucije i dobija naziv JU „Centar za kulturu“ Kantona Sarajevo.

2017. godine, centar ponovo mijenja naziv i u konačnici postaje JU „Bosanski kulturni centar“ Kantona Sarajevo.

Damir Šabotić, književnik i istraživač sefardske književnosti u BiH između dva svjetska rata, bio je gost emisije Izvan okvira na N1.

Šabotić je rekao da BiH mnogo toga može zahvaliti Jevrejima na nasljeđu koje su ostavili na ovom prostoru.

“Dugujemo mnogo Jevrejima. Imamo zanimljivu vezu sa Španijom preko Sefarda, španskom kulturom i judeo-španskim jezikom. Također, romansa je postala dio bh. kulture. Osim toga, Hagada je jedan od najljepših iluminiranih rukopisa koji su Sefardi donijeli sa sobom, a danas se čuva u BiH”, rekao je Šabotić za N1 dodavši da je Isak Samokovlija ostavio neizbrisiv trag u književnosti.

On napominje i da je Laura Papo Bohoreta, po kojoj jedna od sarajevskih ulica nosi ime, bila aktivistica te se zalagala za emancipaciju i prava žena.

“Urbanizacija bh. gradova, prije svega Sarajeva, također je dio ovog nasljeđa. Umjentička galerija je originalno jevrejska zgrada, a BKC je nekad bio sinagoga”, otkrio je Šabotić u emisiji Izvan okvira na N1.

“Na polju svjetske sefardistike Sarajevo i BiH su nezaobilazna referenca upravo zbog naših Jevreja”, dodao je.